ساعت ۴:۱۸ دقیقه بعدازظهر امروز، زلهای به قدرت ۷ در مقیاس ریشتر، شهر سنفرانسیسکو را لرزاند؛ ۸۰۰ کشته، صدها زخمی، هزاران بیخانمان و قطع آب و برق مناطق زیادی از شهر، بخشی از تلفات و خسارات این زمینلرزه پرقدرت در خلیج سنفرانسیسکو بود.
خبر فوق در حقیقت سناریویی فرضی است که از سوی سازمان زمینشناسی آمریکا (USGS) ارائه شده است تا مسئولان مدیریت بحران، مدیریت شهری و سازمانهای امدادرسانی در مورد چگونگی واکنش در برابر رخداد زلههای بزرگ بیندیشند.
سازمان زمینشناسی آمریکا این سناریو را HayWired» نامگذاری کرده است، چراکه گسل هیوارد (Hayward) توان ایجاد زلههای مخرب ۶٫۷ ریشتری یا بالاتر را طی ۲۵ سال آینده دارد. دانشمندان در این سناریو بررسی میکنند که چگونه رخداد یک زله بزرگ میتواند صدها کشته و مجروح برجای بگذارد یا اتصال اینترنت را در خلیج سنفرانسیسکو مختل کند؛ کسبوکارهای بزرگ ازجمله سیلیولی که قلب تپندهی فناوری اطلاعات عصر حاضر در آنجا میتپد، چگونه میتوانند خود را برای رویارویی با این حوادث طبیعی آماده کنند و چگونه میتوان میزان تلفات و خسارات را کاهش داد؟
سناریوی HayWired» دقیقترین شبیهسازی از وضعیت یک شهر (سنفرانسیسکو) پس از رخداد یک زله بزرگ است که بر اساس درسهایی که دانشمندان با بررسی زلههای اخیر در نقاط مختلف جهان آموختهاند، طراحی شده است.
دکتر کنت هادنات» (Kenneth Hudnut) از زمین شناسان USGS و سرپرست سناریوی HayWired میگوید: سالهاست که درباره وقوع زمینلرزهای بزرگ در سنفرانسیسکو صحبت میکنیم، اما واقعا تصویر درستی از آن در ذهن نداشتیم. بسیاری از ساختمانها در برابر زله مقاومسازی شدهاند، اما برخی ساختمانها (به دلیل عدم مقاومسازی) با خطر مواجهند. در صورت رخداد زله در خلیج سنفرانسیسکو، بیش از ۷ میلیون نفر و ۲ میلیون ساختمان در معرض خطر قرار دارند.»
مطالعات دیرینهلرزهشناختی (Palaeoseismic) نشان میدهند که ۹ زله با بزرگی بیش از ۶٫۵ ریشتر در فواصل زمانی ۱۵۰ ساله در این منطقه به وقوع پیوستهاند؛ آخرین آنها زلهای ۶٫۸ ریشتری بود که اکتبر ۱۸۶۸ (مهر ۱۲۴۷) روی داد و اکنون ۱۵۰ سال از این رخداد گذشته است.
زله ۷٫۸ ریشتری نپال در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) و ۶٫۲ ریشتری در کریسچرچ نیوزلند، به دانشمندان کمک کرد تا بتوانند تأثیرگذاری زلهای ۷ ریشتری را بر شهری مانند سنفرانسیسکو پیشبینی و شبیهسازی کنند.
تهران و احتمال رخداد یک زله بزرگ
سناریوی زله سنفرانسیسکو برای کلانشهر تهران نیز صدق میکند. بارها مطالب مختلفی در مورد احتمال رخداد زلهای بزرگ در تهران و توان گسلهای تهران برای ایجاد زله ۷٫۵ ریشتری با دورههای ۱۵۰ تا ۲۰۰ ساله بازگشت زله در محدوده تهران شنیده یا خواندهاید.
اما به گفته دکتر مهدی زارع» استاد و مدیر گروه زلهشناسی مهندسی پژوهشگاه بینالمللی زلهشناسی و مهندسی زله، هنوز با سناریوی زله به لحاظ علمی آشنا نیستیم. سناریوی زله عبارت است از رخداد زله، تبعات آن و روشهای واکنش نشان دادن؛ اما چنین چیزی هنوز در تهران بهصورت سناریو تهیه نشده و تاکنون به لحاظ علمی این کار انجام نشده است.
تبعات زله احتمالی در تهران بسته به بزرگی زله، از تخریب زیرساختهای شهری، وقوع آتشسوزی و تلفات انسانی تا آسیب جدی به ساختار کشور را در بر میگیرد؛ چراکه بخش قابلتوجهی از اقتصاد ایران در تهران هدایت میشود. بخشهای مهمی از تولید علم و فناوری و مسائل آموزشی کشور، در تهران واقع شدهاند و وقوع زله احتمالی در این کلانشهر میتواند تبعاتی ملی به همراه داشته باشد. اما ما چه درسهایی از زلههای بزرگ گرفتهایم؟
در زله ۷٫۳ ریشتری سال ۹۶ در سرپل ذهاب، کیفیت بد ساختوساز و عدم رعایت حداقلهای مهندسی در برخی بناهای حتی نوساز، خسارات جانی و مالی شدیدی به بار آورد. از این منظر در کلانشهر تهران و البته سایر شهرها، نیازمند رعایت استاندارهای ساختوساز و اعمال نظارتهای سختگیرانهتری هستیم.
بحث مهم دیگر در این زمینه، وجود بافتهای فرسوده در مناطق عمدتا متراکم و پرجمعیت شهر تهران است. پیگیری جدیتر بحث نوسازی بافتهای فرسوده، در کنار برگزاری مستمر مانورهای زله، استفاده از نیروهای خلاق و با دانش علمی کافی در ستادهای مدیریت بحران، تجهیز مراکز خدماترسانی و امدادی به مدرنترین امکانات میتواند به کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلههای احتمالی منجر شود.
مطلب
درباره این سایت